Virtual reality in Nederland en Belgie
Virtuele Realiteit is ondertussen ook in ons land en in
Belgie wel bekend geraakt, er is veel over geschreven en ook op de
TV is er aandacht aan besteed. In de hele VR-golf heeft ons land zeker
in het begin en wat betreft de artistieke kant ervan aardig meegedraaid.
In eerste instantie waren er een aantal Amsterdamse kunstenaars zoals
Jeffrey Shaw en Louis Molnar die hier met deze nieuwe techniek experimenteer den. Een aantal universiteiten en instituten zoals TNO en Estec (Noordwijk)
volgden en her en der werden installaties aangeschaft. Dat gaat voor
wat betreft de hardware meestal om standaard-spul van bijvoorbeeld
VPL of Virtuality Group, maar geleidelijk aan kwam men met eigen ontwikke lingen.
Er zijn ook op animatie- en modelling-gebied wel vooraanstaande bedrijven,
zoals het Amsterdamse ElectroGIG, en de televisiemakers gebruiken ook wel geavanceerde systemen van Wavefront voor het maken van special effects en titelbeelden. Philips doet veel aan de ontwikkeling van CD-i en op dat gebied is er dan ook een basis van waaruit men aan interactieve TV en VR kan gaan werken. BSO/Origin heeft een dochteronderneming die zich specialiseert in nieuwe media-applicaties met de naam Medialab. Omdat in ons land met name de hackers-beweging altijd heel actief is geweest en er veel contacten waren tussen de hackers en de eerste VR-ontwikkelaars, is de informatiestroom over de VR-ontwikkeling altijd vrij goed geweest. De ook internationaal aangesla gen evenementen als de Galactic Hacker Confe rence in Paradiso en in 1994 de Digitale Stad hebben daar aan bijgedragen.
Op puur technisch gebied is Nederland niet zo actief geweest; het
is bij wat experimenten gebleven en eigenlijk is alleen het Eindhovense
Calibre min of meer commercieel bezig.De bekendste hacker uit de VS is John `Captain Crunch'.
Primitieve demonstraties
De resultaten die tot dusver gedemonstreerd zijn, waren niet voor
iedereen overtuigend. Tijdens een van de eerste publieke demonstraties
van VR in Nederland in september 1990 in het Amsterdamse Paradiso,
waarbij Sense8 haar systeem demonstreerde op basis van een toch
zeer snelle Sun computer, was het publiek duidelijk nog teleurge steld in wat er in beeld kwam. De nog primitieve `graphics' kwaliteit, schokkerige bewegingen en in het alge meen primitief aandoende interface waren toen niet echt voldoende om het publiek tot VR-fans te maken. Sindsdien zijn er meerdere demonstraties geweest voor een groot publiek door o.m. Cali bre en kan men in de arcades de Virtuality-units proberen, maar het blijft relatief primitief en haalt zeker nog niet de videokwaliteit waar we door de TV zo aan gewend zijn. Zowel de software als de hardware, waarop VR draait, zal nog een paar forse stappen vooruit moeten doen.
Virtual Solution
Een aantal bedrijven, waaronder Sirex, Lava en green Dino, heeft in september 1995 een samenwerkingsverband aangekondig, om VR oplossingen in een totaalpakket aan te bieden.
TU Delft
De afdeling Vormgeving van de TU Delft heeft een Virtuality-opstelling
en werkt aan de problematiek van de ontwerper die driedimensionale
voorwerpen wil manipuleren. Men gebruikt apparatuur van Virtuality
uit Engeland, maar ontwikkelt ook eigen software.
Calibre
Aan de TU Eindhoven is er een onderzoeksgroep met de naam Calibre,
die min of meer onafhankelijk van de universiteit ook commercieel opereert. Men heeft eigen software ontwikkeld en een aantal installaties en experimen ten op het gebied van de Telepre sence in elkaar gezet. Er is een samenwer kingsverband met de industrie en het Kantoor van de Toekomst.
Kantoor van de Toekomst
Chriet Titulaer heeft met zijn Kantoor van de Toekomst in Rosmalen/Den Bosch een stimule rende rol gespeeld bij wat er aan VR gebeurt. In dat demonstratie complex zijn allerlei nieuwe technieken en systemen bij elkaar gebracht, waar men kan zien hoe in de nabije en verre toekomst een kantooromgeving er uit kan gaan zien. Virtual Reality, met name als deel van het telewerken en telepresence communicatie, speelt daarbij een rol en het Kantoor van de Toe komst heeft dan ook een aantal projecten op dit gebied geentameerd. Demonstraties van VR-systemen, lezingen van experts op dit gebied en werk groepen die voor de verspreiding van kennis over VR moeten zorgen. Een van de gerealiseerde projecten is een telecommunica tie-toepassing waarbij
men een ander niet alleen `virtueel' kan zien, maar ook aanraken en
bijvoorbeeld de hand kan schudden.
Cybertronic Art Group
De Amsterdamse kunstenaar Louis Molnar heeft met zijn Cybertronic Art Group in de tachti ger jaren veel aan videokunst gedaan. Sinds enige jaren is hij bezig met projecten en zogenaam de `installaties' op basis van projectie-VR, voortbouwend op het Mandala-systeem. Daarmee heeft hij onder meer projecten voor Tetrapak gerealiseerd op de Floriade in Zoetermeer. De kunstenaars Peter Gielen en van de Kaap hebben geexperimenteerd met video en VR-achtige ervaringen en onder meer de `Chill Cave' ontworpen, waarmee je via spiegels en een video beeld een indringende ervaring kunt beleven.
New Dimension
Driedimensionale weergave is essentieel voor echt indringende VR, maar daarvoor heb je wel zogenaamde stereobeelden nodig. Die kun je construeren met de computer, maar je kunt ook stereobeelden gebruiken van bestaande situaties. Het Nederlandse bedrijfje New Dimension verzorgt de bewerking van CAD-files via een Linsenraster-techniek, waardoor men 3D-beelden voor projectiedoeleinden kan maken. Deze toepassingen worden vooral in de archi tectuur gebruikt.
Inl.: 02507-17586.
Verkeerskunde Groningen
Je kunt onderzoek doen naar VR, maar nog leuker is het natuurlijk
om deze techniek echt te gebruiken. Naast militaire toepassingen zijn
er ook vreedzame simulaties mogelijk. Simulaties van verkeerssituaties
en onderzoek naar rijgedrag zijn met VR in ieder geval non-destructief
mogelijk en het Verkeerskundig Studiecentrum in Groningen doet baanbrekend
onderzoek op dit gebied. Drs. Marcel Wierda maakte aan de universiteit van Berkeley in de VS kennis met VR, werkte aan de ontwikkeling van helmen voor gebruik in verkeerssimulaties en bracht die kennis in de praktijk in een vrij groot onderzoeksproject in Groningen. Daar heeft men een heel realistische VR-simulator van een auto gebouwd, waarin proefpersonen kunnen rondrijden in een gedetailleerde omgeving zowel via een schermprojectie als met een
3D-helm. Bij dergelijke simulaties is vooral de responstijd belangrijk. De psychologische aspecten van bijvoorbeeld de vertragingen van 50 millisecon den, die tussen een hoofdbewe ging en de vertaling daarvan door de computer optreden, zijn bij autorijden van beslissende betekenis.
Estec
Het Europese centrum voor ruimtevaartonderzoek Estec/Esa in Noordwijk
is natuurlijk bij uitstek een plaats waar men `andere' werelden onderzoekt
en men heeft dan ook al veel gedaan aan VR-onderzoek.
Postbus 299,
2200 AG Noordwijk,
tel. 01719-83808.
Vedaland
De Transcedente Meditatie beweging, waarvan het wereldwijde hoofdkwartier
in Vlodrop staat, interesseert zich voor VR als onderdeel van haar plannen voor een heel nieuw soort themapark. Men wil de fascinerende mogelijkheden van deze techniek gebruiken om mensen te interesseren in `andere' mogelijkhe den, met name in de bewustwordingsprocessen zoals die door de
TM-beweging op basis van de Indiase veda's worden gepropageerd. Er is fors geinvesteerd in apparatuur en know-how en hoewel de aansluiting met andere VR-projecten gering is, kunnen we dit toch als een van de belangrijke kernen zien.
BrainSaloon Club
In Amsterdam is er nu een soort club, waar iedere donderdag een aantal
mensen bijeenkomen die zich bezig houden met`New-Edge'-technieken. Cyber punk, Cyberspace, Brain-technologie, Visual Reality, veel computerspul en films over de nieuwste technische ontwikkelingen, zoals op de Imagina. In een ruimte staan onder meer een video-beam, brainmachine, modems voor Internet-verkeer en allerlei computerapparatuur. Iedere donderdag avond vanaf 22.00 uur in Keizerrijk 3 (Bij Dam/NZ Voorburgwal). Brain- technieken in de BrainSaloon Club.
VRA
Het bedrijf Virtual Reality Applications Agency van Erst Neve is in
1992 opgericht en geeft adviezen over de toepassing van VR en vertegenwoor digt o.m. de VRGroup.
Inl.: 020-6833733.
VRIGnl
De Virtual Reality Interest Group Netherlands (02526-73510) heeft
een eigen bulletinboard en nieuwsbrief.
Egosoft
Dit is een winkel, die is gespecialiseerd in informatie over VR, maar
ook CD-ROM's en software voor VR in de hobbysfeer levert. Er zijn
ook tijdschriften over VR en nieuwsbrieven op dit gebied.
Kalvertoren, Singel 459, 1012 WP Amsterdam,
tel. 020-6203219 fax 020-4211267.
VR in Belgie
Ook in Belgie is men op gang gekomen met VR en het Genootschap
voor Virtuele Realiteit is feitelijk de eerste Benelux-organisatie
die van de grond is gekomen. Er wordt door verschillende bedrijven
gewerkt aan VR-produkten. Zo werkt Lernout & Hauspie aan spraaksynthese
en spraakherkenning met een multilingual voice-interface. Optronic Instru ments & Products experimenteert met head-mounted displays. Ook de onderwij sinstellingen zijn actief, zoals de Limburgse Universiteit,
waar het Instituut voor toegepaste Computer-wetenschappen met transputers
werkt aan 3D real-time graphics. Transputer-kaarten Roland Benelux werkt aan 3D auditory displays in relatie tot haar activiteiten op het gebied van de muziek met computers en de bouw van interfaces. Asimix is bezig met reukin terfaces (olfactory). In Belgie zijn ook al grote congressen gehouden over VR.
Genootschap voor Virtuele Realiteit
Deze vereniging was de eerste VR-organisatie in de Benelux en heeft
bijgedragen aan een aantal evenementen en een basis gelegd voor informatie- voorziening over VR in een breder verband.
Genootschap voor VR,
Lichtaartsesteenweg 55, B 2275 Poederlee-Lille,
tel. 32-(0)14554531.
081294-bp