Acidity
zie ook www.mindlift.nl/rsi en http://www.cans-rsi.nl/
Een van de belangrijkste
indicatoren voor een goed evenwicht in ons lichaam is de zuurgraad (Engesl acidity) en daar is door
slecht eten, ongezond leven en de milieubelasting in het
algemeen vaak iets mis mee. Een afwijkende (te zure) zuurgraad is dan ook een van de
kenmerkende symptomen van wat we wel welvaartsziekten kunnen noemen en speelt
een rol bij reumatische aandoeningen, auto-immuun ziektes, darmklachten en nog
veel meer.
De zuurgraad wordt ook wel
aangeduid als pH en ligt voor het bloed normaal
tussen de 7,35 en 7,45. Beneden deze waarden is het zuur, erboven basisch
(alkalisch). De zuurwaarde in het bloed is goed constant, maar de zuurwaarde in
speeksel, zweet, urine, sperma etc. varieert en het is daar dat we kunnen
constateren dat er iets mis is. De maag (zuur) en de darmen (basisch) hebben
ook een zuurgraad, die sterk beïnvloed wordt door wat we eten en drinken en de
signalen die we bijvoorbeeld door het proeven en kauwen afgeven aan de
spijsvertering.. Ook urine heeft dus een zuurgraad en
die is eenvoudiger te meten en varieert veel meer dan de zuurgraad van het
bloed, die normaal gesproken door allerlei buffersystemen goed stabiel is. Er
wordt vaak een link gelegd tussen ‘zuur’ bloed en reuma en jicht, iets wat de
reguliere geneeskunde overigens niet zo ziet, juist omdat de zuurwaarde van het
bloed zo constant is, maar dat komt ook omdat de zuurwaarde van cellen in het
bloed moeilijk te meten is. Het zuurgehalte van het bloed is wat anders dan de
urinezuurconcentratie in het bloed die verhoogd is bij jicht.
Die zuurgraad is afhankelijk
van je hele metabolisme, je ademhaling en je bewegingsregime en wordt indirect,
maar wel heen duidelijk beïnvloed door je voeding. Zure of zuursmakende
voedingsmiddelen zoals fruitsap, tomaten en yoghurt
hebben wel zogenaamde ‘vrije’ zuren, maar die beïnvloeden niet direct het zuur-base evenwicht, dat heeft te maken met de ‘metabole’ zuren die ontstaan bij de vertering. Men spreekt
dus liever over zuurvormende voedingsmiddelen zoals b.v. vlees, vet, kaas,
eieren en zuur ‘lockers’ als alcohol en nicotine.
Bij langdurige
verschuivingen in het zuurgebied stijgt het aandeel van de zure
stofwisselingsproducten in de celvloeistof en in de urine. Dit kan leiden tot
nare storingen in het menselijk organisme. Hoe groter
het aandeel van de zure stofwisselingsproducten, hoe slechter die worden
uitgescheiden. Dan stapelen de zure stofwisselingsresten zich op in het
weefsel, waardoor de rode bloedcellen in de bloedhaarvaten niet goed
doorstromen. Verminderde beweeglijkheid van de rode bloedlichaampjes geeft
aanleiding tot vaatblokkade en allerlei klachten. Bij overmatige toevoer of
onvoldoende afvoer van zuren zijn er twee
noodsystemen: Enerzijds is er opstapeling van zuur in het bindweefsel (moe
gevoel, spierpijn, kramp) en anderzijds het ‘lenen’ van extra basisch materiaal
zoals onttrekken van calcium, kalimum, zink, ijzer en
magnesium vanuit het skelet en botweefsel om de zuren te neutraliseren; dit kan
leiden tot osteoporose en tandcariës.
Er is een zuurritme in ons
lichaam, onze zuurgraad is zeker in de organen niet constant, in de slaap worden
de opgestapelde zuren door de nieren en de ademhaling
geëlimineerd en afgevoerd. Wanneer dat niet goed lukt, zien we verschijnselen
als een beslagen tong, een slecht ruikende adem, het ophoesten
van slijm, stijfheid in de gewrichten, onaangenaam ruikend nachtzweet, geen
eetlust en een zwaar hoofd bij het opstaan. Je kunt de zuurgraad zelf in de
gaten houden. De ochtendurine hoort een pH van
ongeveer 7,1 te hebben. Daarna daalt de zuurgraad in de loop van de dag, om
tegen de avond een waarde van 7,4 te bereiken. Als de pH
van de urine telkens lager is, is er zuuroverschot. Indicatorpapiertjes
(teststrookjes om de pH te meten) zijn te koop bij de
apotheek.
De zuurgraad is vrij
belangrijk, bijvoorbeeld alle aan de stofwisseling deelnemende enzymen zijn pH afhankelijk. Ook storingen in het immuunsysteem en het vegetatief zenuwstelsel hebben vaak te maken met de
zuurgraad. Een verstoord zuur-basenevenwicht tast de bio-energetische waarde van organen sterk aan en er
ontstaan energieblokkades waardoor het organisme minder goed in staat is om
zichzelf te reinigen. Stress heeft een dubbele negatieve werking, werkt
verzuring in de hand en remt ontzuring af. Stress zet zich vast op de spieren,
waardoor er afvalstoffen in de spieren gevormd worden en de pH
–waarde ervan daalt.
Te veel zuur prikkelt ook de
sympathicus, dat deel van het autonome zenuwstelsel,
dat de orgaanfuncties aanstuurt. Verzuurde mensen ademen sneller, zijn
makkelijker geprikkeld en reageren ‘zuur’.
De zuurgraad van urine en
bloed en de intracellulaire zuurgraad is medisch te bepalen, voor de op zich
kwalijker intercellulaire verzuring is dat moeilijker.
Beweging heeft veel te maken
met zuurvorming en sportlui weten dat uit ervaring. Bij een te hoge belasting
van de spier gaat de aërobe (zuurstof) verbranding over in een anaërobe
toestand en wordt melkzuur geproduceerd. Deze zuren
worden in normale omstandigheden gebufferd door alkalireserves
(koolzuurreserves), maar bij zware belasting worden deze zuren opgestapeld en
ontstaan problemen en pijn. Beweging is daarom ook een doorslaggevende factor
bij het reguleren van de zuurgraad. Bij voldoende beweging ademt men
dieper, verbrandt men meer zuren, ademt met name
koolzuur uit en verhoogt men de doorbloeding.
Dat betekent het activeren van de lever en de nieren maar ook het
activeren van de longen, die instaan voor de zuivering van het bloed.
Een goede
ademhaling (koolzuuruitscheiding) kan dus de bloed pH-waarde beïnvloeden en een
zuurprobleem (acidose) verhinderen, maar ook de
nieren, darmen en huid spelen een rol. Een baseprobleem
(alkalose) is zeldzamer.
Verzuring van het lichaam
kan optreden door:
De zuurgraad kan gunstig beïnvloed
worden door de juiste voeding. Veel groenten, fruit en basische planten, minder
verzurend eiwit uit vlees, vis, kaas, eieren en granen. Voeding die rijk is aan
metalen (en dus basevormend) kan men herkennen
aan het feit dat ze arm zijn aan eiwit en calorieën, maar rijk aan water en
volumineus: fruit, bessen, watervruchten, groente, sla, aardappelen, melk,
karnemelk, yoghurt, kefir, room, fruitsap, groentesap, kruiden.
Voedingsmiddelen die rijk zijn aan niet-metalen en dus zuurvormend zijn, zijn rijk
aan eiwit en calorieën en arm aan water meer en compact, geconcentreerd, zoals
vlees, kaas, granen (pasta), peulvruchten, soja, noten, zaden, pitjes, olie,
boter, eieren, champignons, spruitjes, artisjokken, maar ook suiker en vetten. Een aantal zuren in bepaalde levensmiddelen zoals citroen en appelzuur
kunnen in het lichaam werken als base. Zo kan men met vruchtensappen en
zuurkool of andere zwakke zuren (schijnbaar
paradoxaal) de basenhuishouding verbeteren. Ook alkalisch mineraalwater is
zinvol als basentherapie.
Melkeiwit is verzurend, maar
de calcium is weer ontzurend. Door het hoge gehalte aan calcium en lage
gehalte aan eiwit is melk basenvormend. Bij kaas is de concentratie eiwit veel
hoger en daarom is kaas zuurvormend. Organische yoghurt is basevormend.
Vlees is sterk verzurend.
Dit heeft vooral te maken met de manier waarop vee wordt
grootgebracht en met eiwitrijk voedsel wordt vetgemest, met te weinig beweging
en veel bindweefsel dat als opslagplaats voor niet-verwerkte zuren dient.
In het
algemeen
is ons voedsel veel te zuur, de verhouding zuur/base is zoek, we zouden veel
meer basisch voedsel moeten eten. En drinken, met name
water is enorm belangrijk, het helpt om afvalstoffen kwijt te raken en speelt
ook een rol bij de zuurbalans.
Voor wie er de moed voor kan
opbrengen is vasten soms ook een goede manier om het lichaam qua zuurgraad weer
in evenwicht te brengen. Er zijn succesvolle methoden ontwikkeld, zoals de F.X. Mayr darmreinigingskuur,
waarbij vasten en een streng eet-regime worden ingezet
om het spijsverteringssysteem weer op orde te brengen. Vasten, veel kruidenthee,
het voedsel zeer goed kauwen en met een weinig melk doorslikken geven goede
resultaten, de slakvorming in de darmen wordt aangepakt en de zuurgraad
verbeterd na een dergelijke Mayr-kuur. De Duitse arts
F.X. Mayr raadt ook baden
met baseb zoals Natriumbicarbonaat aan, er zijn
speciale base-mengsels met Calcium carbonaat, Natrium
(bi)carbonaat, Kaliumcarbonaat, maar een theelepel
Natriumbicarbonaat (baking soda) in een glas water is
een huismiddeltje om de zuurgraad snel te reguleren. Volgens Mayr kunnen we door kuren en het juiste voedsel onze
spijsvertering weer helemaal reguleren, een gezonde stoelgang bereiken en
vervorming van onze buik, die hij als gas- en drekbuik betiteld, aanpakken.
Volgens homeopathische en
alternatieve artsen zijn er dus wel degelijk een aantal harde voedingsadviezen
te geven, die de zuurgraad beïnvloeden. Houdt er wel rekening mee dat naast die
zuurgraad ook allergie (zie hieronder) een rol speelt en dat er soms een lage
tolerantie is voor producten die de zuurgraad gunstig beïnvloeden Over wat nu precies zuurvormend en wat
basevormend werkt zijn de voedingsdeskundigen het
niet helemaal eens, de tabel hierbij geeft een indicatie. Sommige
voedingsmiddelen zijn om andere redenen niet altijd aan te bevelen, maar dit
geeft een idee van wat zuur en basevormend is. Zie ook http://www.reumaliga.be/vrlibeht-zuur-base.htm
:
Verse Groente: Knoflook,
Asperge, Waterkers, Broccoli, Witlof, Kool, Wortel, Bloemkool, Selderie,
Komkommer, Sla, Andijvie, Alfalfa, Zeegroente, Champignon, Spirulina
(alg), Chlorella (alg), Aubergine, Koolrabi.
Vers Fruit: Appel, Abrikoos,
Avocado, Banaan, Zwarte bes, Kers, Aalbes, Dadel, Druif, Grapefruit, Meloen,
Nectarine, Sinaasappel, Citroen, Perzik, Peer, Ananas, Framboos, Aardbei,
Tomaat. Altijd proberen de schil of het vruchtvlees te eten, bij b.v. ananas
zitten de nuttige enzymen in de wat hardere stukjes in de kern.
Eiwitten: Scharrelei,
Cottage cheese vetvrij, Kipfilet, Organische yoghurt,
Amandel, Tofu, Zonnebloempitten, Schapen/geitenkaas.
Kruiden: Kaneel, Kerrie,
Gember, Mosterd, Chili-peper, Zeezout, Miso, Overige kruiden.
Thee: Groene Japanse thee,
Kruidenthee, Ginsengthee, Paardebloemthee, Brandnetelthee.
Drank: Mineraalwater (niet
koolzuurhoudend), Versgeperst fruitsap
met vruchtvlees (!), Organische melk (ongepasteuriseerd),
Groentesap, groentesoep.
Vetten en Oliën: Avocado-olie,
Maïsolie, Olijfolie, Lijnzaadolie, Sesamolie, Zonnebloemolie.
Fruit: Veenbes.
Granen: Rijstwafel, Volkorenwafel, Maïs, Rijst, Rogge, Tarwe.
Zuivel: Melk, Kaas (van
geiten- koe- of schapenmelk), Boter.
Noten: Cashew,
Pinda, Pindakaas, Walnoten, Pecan.
Bonen: Doperwt, Spliterwt,
Witte en bruine bonen, Sojabonen en -melk, Amandelmelk, Rijstmelk.
Dierlijke eiwitten:
Rundvlees, Schelpdieren, Eend, Vis, Wit vlees, Lam, Kreeft, Oesters,
Varkensvlees, Konijn, Zalm, Garnaal, Tonijn, Kalkoen, Wild.
Pasta: Noodles, Macaroni,
Spaghetti, Overige deegwaren.
Suikerwaren: Snoep, Honing,
Stroop, Limonade, Suiker, Aspartaam, Sacharine
Alcoholica: Alle alcohol-houdende dranken.
Geneesmiddelen en
chemicaliën: Geneesmiddelen, Chemicaliën, Pesticiden.
Bronnen: Natuurgeneeskunde
voor orthopedisten (Hippokrates uitgeverij Duitsland)
en Säure-Basen-Balance: dokter Eva-Maria
Kraske.
Er zijn ook een aantal middeltjes die kunnen helpen om de zuurgraad aan te pakken
zoals:
Een teveel aan zuurvormende
producten kan dus de pH waarde (zuurgraad)
beïnvloeden en het lichaam moet dan hard werken om het overschot aan zuren te neutraliseren door het te binden aan mineralen.
Deze mineralen worden onder andere onttrokken uit botten, spieren, nagels en
haren. Wat gebonden wordt aan deze mineralen worden stofwisselingsslakken genoemd.
Bij een teveel hiervan worden de slakken niet meer door het
lichaam afgescheiden, maar gaan ze zich ophopen in het bindweefsel. Vervolgens
gaat bij een verzadiging van het bindweefsel het overschot naar het
spierweefsel en het cirkeltje omvat dan snel ook RSI,
wanneer deze ophoping van afvalstoffen pijn gaat veroorzaken in de spieren.
Naast verstoring van de
zuurgraad en er mee samenhangend is er ook het probleem van de allergie of
overgevoeligheid voor bepaalde stoffen. Veel chronische RSI-patiënten
hebben verstoringen in de voedselvertering, waardoor de voedingsstoffen die het
lichaam nodig heeft veelal niet meer voldoende worden opgenomen. In andere
gevallen is de darmwand chronisch aangetast/ontstoken, waardoor er voedsel-intolerantie (allergie) is voor bepaalde stoffen.
Die worden niet of niet goed afgebroken door de micro-organismen in de darm. In
plaats dat je lijf er de juiste energie en bouwstenen uit haalt komen er
verkeerde stoffen door de darmwand heen. Vooral onvolledig verteerde
eiwitfragmenten kunnen voor veel problemen zorgen. Wanneer deze producten in de
bloedbaan terecht komen ontstaat verontreiniging en afvalstoffen in de vorm van
stofwisselingsslakken. Ook kan er sprake zijn van afstotingsreacties en ontstekingen,
wanneer het immuunsysteem van slag is geraakt en de eiwitketens niet als
“eigen” worden herkend en dus worden bestreden. Dit kan de oorzaak zijn van
heel veel ziekten, niet alleen reuma (en RSI), maar ook astma. Ook leiden
onverteerde resten tot groei van schimmels en bacteriën en blijven er
onverteerde resten in de darmen achter. Een voorbeeld van een overschot van een
bepaalde voedingsstof is overmatige suikerconsumptie. Dit kan een
schimmelinfectie veroorzaken in andere delen van het lichaam dan waar de
schimmel officieel zijn werk hoort uit te voeren. De ‘Candida
schimmel’ die normaal in de darmen aanwezig is en nodig is voor de
spijsvertering, kan door het gebruik van teveel suikers in de bloedbaan en in
andere organen terechtkomen. In combinatie met een verlaagd immuunsysteem kan
deze schimmel RSI-gerelateerde symptomen veroorzaken
als spier- en gewrichtspijnen, vermoeidheid, concentratieproblemen en
hoofdpijn.
Het immuunsysteem kan ook op
andere manieren dan door verkeerde voeding aangetast worden. Bijvoorbeeld door
de stof Articaïne die als tandartsverdoving vaak
gebruikt wordt en een vergiftiging kan veroorzaken. En antibioticakuren kunnen
(behalve dat ze bacteriën doden die een infectie veroorzaken) ook goede
bacteriën in de darmen doden die nodig zijn voor de spijsvertering en het
opnemen en omzetten van bouwstoffen voor de opbouw van lichaamscellen en spieren.Verder kan een van nature slechte ademhaling zorgen
voor een verstoring in de balans tussen zuurstof en koolzuur in het lichaam,
wat dan weer gevolgen heeft voor stofwisselingsprocessen. En een voorover
gebogen houding belast niet alleen de nek en schouders, maar voorkomt ook dat
de darmen optimaal hun werk kunnen doen, zoals het omzetten van adrenaline in
onschadelijke stoffen.
We stoppen zoveel rommel in
onze mond en leven zo ongezond, dat er al snel te veel afvalstoffen in ons lijf
zitten. Onze lever, nieren en andere organen doen dan hun werk niet goed meer
en er ontstaan bijvoorbeeld galstenen of een verstopte lever die niet snel
wordt opgemerkt. Daar kan met reguliere geneesmiddelen, maar ook met
homeopathische middelen wat aan gedaan worden en er zijn ook speciale
reinigingskuren, waarbij je door vasten en speciale yogatechnieken de zaak weer
wat schoon kunt maken. Voor dat ‘ontgiften’ of ‘cleansing’
zijn heel wat preparaten, producten en behandelingen, sapkuren, hoge
darmspoelingen, ayurvedische (lymphe)
massage, kleitherapie, kruidentherapie, je kunt er speciale kuren voor volgen
en het heeft meestal een positief effect op je hele welzijn. Meerdaagse
schoonheidsbehandelingen omvatten meestal ook ontgifting.
Vasten, van binnen schoon maken, is een goede start, want de organen komen weer
even tot rust en je raakt allerlei ballast kwijt en meestal knapt je huid er
ook van op. De meeste culturen kennen het vasten,
zoals de Islam de Ramadan en dat is in wezen een heel goede manier om af en toe
weer even ‘schoon’ te worden.
Je kunt heel stringent vasten of je kunt selectief vasten. Drink wel
altijd genoeg water, de afvalstoffen moeten namelijk afgevoerd worden. Voor wie
denkt overgevoelig te zijn voor bepaalde stoffen is een zogenaamd eliminatie-dieet een methodiek. Daarbij begin je met een
vrij stevige vasten, waarbij alleen het hoognodige gegeten wordt, bijvoorbeeld
door alleen zogenaamde voedingsondersteunende mengsels te eten of te drinken.
Daar zitten alle vitamines en mineralen in en wat neutrale voedingsstoffen.
Daarna ga je geleidelijk weer andere voeding toevoegen, maar per soort min of
meer testen of dat een negatieve reactie geeft. Dus eigenlijk test je of
bijvoorbeeld melkproducten, vis, vlees, tomaten, courgette en aardappelen
(nachtschaden), scherpe kruiden, rode wijn, suiker, citrusvruchten, tarwe (gluten) , harde vetten (slagroom/boter/frituurvet) negatief
uitpakken. Zo’n eliminatie-dieet
vraagt wat geduld. Je hebt zeker een week nodig om uit te vinden of een
bepaalde soort voedsel niet lekker valt, dus de hele procedure kan maanden
duren. Je kunt voor allerlei voedingsmiddelen overgevoelig zijn, maar allergie
voor harde vetten (36%), melkproducten (30%) , rood
vlees (25%), alcohol (21%), varkensvlees (14%), nachtschaden (13%) en suiker
(7%), komen bij RSI-patiënten het meest voor.
Er zijn algemene
voedingsadviezen en richtlijnen te geven, maar het is ondertussen wel duidelijk
dat het per persoon verschilt voor welke voeding men overgevoelig is, wat de
zuurgraad ongunstig beïnvloedt, wat teveel slijm produceert, wat moeite kost
bij de vertering of juist energie opbrengt. Opnieuw geldt dat een algemeen gezond
eetpatroon geen kwaad kan, maar dat volgens veel deskundigen uit de
alternatieve hoek zeker bij de aanwezigheid van (RSI) klachten een op maat
gesneden dieet nog beter is.
Er zijn allerlei middelen,
pijnstillers, ontstekingsremmers, kruidenthee, voedingssupplementen, speciale
vitamines en behandelingen, die worden aanbevolen bij RSI klachten.
Daar komen we in het
hoofdstuk behandeling in het boek RSI, muisarm én multisyndroom
op terug, maar sommige van die middeltjes kunnen ook preventief gebruikt
worden.
Behalve dat het belangrijk
is wat je eet, maakt het ook verschil hoe je het klaarmaakt. De hoeveelheid
vetten en vitamines bijvoorbeeld zijn afhankelijk van de bereidingswijze.
Behoudt vitaminen door groenten kort te koken. Groenten uit pot of blik alleen
opwarmen en niet koken en diepvriesgroenten heel even koken in een klein laagje
water. Gebruik magere ingrediënten, zoals yoghurt, kwark, ketchup, bij het
maken van een saus of dressing. Houdt niet alleen rekening met de keuze voor
minder vette producten, maar wees ook zuinig met het toevoegen van vetten
tijdens het koken en dan liefst hoogwaardige plantaardige oliën. Bij hogere
temperaturen wordt minder vet opgenomen door het voedsel, bak daarom in hete
olie en frituur bij temperaturen van 180 graden. Er zijn andere manieren dan
bakken in vet, zoals: grillen, pan met anti-aanbaklaag
of de magnetron. Stomen van groenten is een methode om vitaminen te behouden
door minder gebruik van water. In de magnetron sneuvelen vooral de enzymen,
belangrijk voor de spijsvertering.
Verder is de timing van het
eten van belang. Het lichaam en vooral de verwerking van zuren
die door inspanning en stress opgehoopt raken in ons lichaam heeft een eigen
ritme. In onze slaap worden we als het ware weer schoongemaakt, maar door
bijvoorbeeld ’s avonds laat nog te eten of koffie te drinken gooien we dat
ritme door de war. Op tijd een goed ontbijt en een regelmatig eetpatroon met voldoende slaap houdt
je gezond.
Er zijn ook aanwijzingen dat je beter niet alles door elkaar zou moeten eten. Volgens dr. William Hay hebben verschillende voedingstoffen voor een goede vertering in de maag een verschillende zuurgraad nodig. Eiwitten en zure vruchten hebben voor een goede vertering een andere zuurgraad in de maag nodig dan koolhydraten. Volgens die theorie is het dus beter dat eiwitten (vlees, vis, ei, zuivelproducten) en zure vruchten niet in dezelfde maaltijd gecombineerd worden met koolhydraten (meelspijzen, suikers). Het uit elkaar houden van verschillende voedingssoorten helpt dus bij de vertering en verschillende diëten maken daar gebruik van.
Binnen een gezonde voeding
en levensstijl hebben drugs, tabak en alcohol geen plek. De ongunstige effecten zijn
bekend. Het roken van sigaretten vertraagt de bloedsomloop en daarmee verhoogt
het kansen op RSI. Daarnaast wordt door roken de
broodnodige toevoer van zuurstof naar de weefsels vermindert. Ook
(over-)consumptie van alcohol, dat een grote invloed heeft op zuurgraad en
darmwerking, kan de gezondheid schaden en meewerken aan het ontstaan en
uitbreiden van RSI.
De spijsvertering is erg
afhankelijk van de enzymen, en die zijn op hun beurt weer voor hun juiste werking afhankelijk van een gezonde zuurgraad. Gezond
eten is dus niet alleen een kwestie van de juiste voedingsmiddelen, maar ook van
de volgorde, of we voldoende kauwen en speeksel aanmaken, daarmee geven we
signalen aan de rest van het systeem. Enzymen zijn essentieel, we kunnen
aanvullend enzymen innemen, maar in normaal voedsel dat goed bereid wordt
zitten meestal wel voldoende enzymen. De Patiëntenvereniging Enzymtherapie
geeft een brochure met eenvoudige tips over een
gezonde samenstelling van onze voeding uit. Voor meer informatie zie: http://www.enzymtherapie.nl/.
We willen dit stuk over
zuurgraad en RSI/CANS niet afsluiten zonder nogmaals
te wijzen op wat iemand met RSI-klachten kan en zelfs
zou moeten doen. Denk je dat je door het soort werk of bepaalde eigenschappen
extra risico loopt op RSI-klachten, dan ben je daar
natuurlijk zelf als eerste bij. Pijn, ziek worden, je werk niet meer goed
kunnen doen, dat wil niemand en het is dan ook in je eigen belang om er iets
aan te doen en waar nodig alarm te slaan.
Nu zijn sommigen mensen wat
volgzamer en laten het op hun beloop, maar hier telt toch vooral het eigen
initiatief en de eigen verantwoordelijkheid. Natuurlijk is het goed als je er
met anderen over praat, samen sta je sterker als je iets gedaan wilt krijgen,
maar ga vooral zelf aan de slag. Laat weten dat je last hebt, vraag je
werkgever om de Arbodienst in te seinen, ga zelf
experimenteren, wat schuiven met je monitor, je stoel wat anders zetten, en ook
een nieuwe muis of andere aanpassing moet wel ergens te vinden zijn.
Assertiviteit, dus voor jezelf opkomen, is in dit verband heel verstandig en
het is ook aan de baas of werkgever om dat te stimuleren, en een collega eens
vragen hoe het met de vingers of pols gaat is niet klagerig of zeurderig, maar
verstandig.
Experimenteren is op zich
een hele goede start. Als je last hebt van je arm, je
vingers dood aanvoelen, je rug stijf aanvoelt, dan staan er in dit boekje, maar
ook op allerlei websites (zoek maar eens bij CANS, RSI, ergonomie, Arbo) diverse
tips, oefeningen en aanwijzigen. Er zijn genoeg bedrijven die spullen en
hulpmiddelen leveren, bij grotere organisaties kun je proefplaatsingen van
bijvoorbeeld betere toetsenborden regelen, maar beginnen met wat boeken onder
je monitor te leggen is op zich ook al een initiatief.