Bestandsonvrijheid

De laatste maanden is CD-ROM duidelijk aan het doorbreken. In eerste instantie werd dit medium ontdekt door de makers van computerspelletjes, die hun behoefte aan een drager voor steeds meer data met plaatjes, animaties en geluiden gingen dekken door een CD-ROM te gebruiken. Maar ook de professionele markt is nu wakker aan het worden. De distributie van software voor workstations loopt al goeddeels via dit medium, maar nu komen ook niet-computer applicaties in beeld. Daarmee bedoel ik toepassingen buiten de computer-industrie, zoals het gebruik van de CD als drager van fotomateriaal (scans) zoals die op dit moment worden aangeboden.

Er is echter ook een andere toepassing, die me zorgen baart, namelijk het op CD-ROM verkopen van bestanden. Vooral wanneer dat gaat om gegevens over personen is het al snel duidelijk dat de privacy-grenzen in het geding komen. In Amerika heeft Lotus al eens geprobeerd om persoonlijke gegevens op CD-ROM massaal te gaan slijten, maar is daar onder druk van de publieke opinie weer mee gestopt.

Er zijn in ons land wettelijke regelingen voor (Wet Persoonregistratie) maar in de praktijk gaat iedereen zijn gang, inclusief de overheid. Eigenlijk is die overheid daarin een hele slechte, die misbruikt haar positie zonder dat je er veel aan kunt doen. Vraagt u zich nooit af wat die mensen op Schiphol allemaal over u lezen op hun schermpje en zou u daar ook geen inzicht in willen hebben? (mijn brieven daarover zijn nooit beantwoord). Het inzien van bijvoorbeeld vertrouwelijke informatie over strafregisters etc. buiten de wettelijke termijnen, normaal voorbehouden aan het openbaar ministerie, is op politiebureau's eerder regel dan uitzondering en wanneer buitenlandse (bevriende) politie-instanties iets over u willen weten, dan gaat dat zo op het net.

Ook de PTT is zo'n club die enorm veel over u weet en dat zou kunnen gebruiken, hopelijk letten ze daar goed op wat er gebeurt met zaken als 06-nummer gebruik etc. en dat gedoe met de telefoongids op CD-ROM vraagt om misbruik. Ooit zusterbedrijf ING-bank (Postbank), toch al niet bekend als erg ethisch, rommelt vrij openlijk met haar bestanden en selecteerde in een onderonsje met `De Zaak' bijvoorbeeld alle ondernemers die geregeld contant geld storten. Over de schreef? Volgens de kleine lettertjes niet, maar langzamerhand bouwen `de Banken' zo wel een repuatie op van klantonvriendelijk monopoliemisbruik.

Nog een laatste voorbeeld. De Kamers van Koophandel hebben een erg leuk bestand van alle bedrijven in Nederland. Nu hebben een paar nitwits in de politiek een wet gemaakt, waarin een overkoepelend clubje van die KvK's, de NV Databank het recht krijgt commercieel de boer op te gaan met die bestanden. Dat doet men met veel verve, het idee van beschikbaarheid van handelsinformatie wordt daarbij omgebogen tot een soort promotie-instituut voor Direct Mail akties. De NV Databank doet al iets van 25-28 miljoen aan omzet per jaar (en die domkoppen verdienen er dan nog nauwelijks iets aan, of hebben ze zichzelf zo leuk gesalarieerd dat er niets overblijft?), maar met al die adressen, namen van bestuurders etc. wordt er een veelvoud aan junk-mail gegenereerd. Start maar eens een nieuw bedrijfje op, dan komen er karrevrachten mailings binnen, de Kvk verkoopt namelijk direct je inschrijfgegevens. Zoals gezegd, wettelijk allemaal heel fraai geregeld. Men staat op computerbeurzen de hele handel trots op CD-ROM uit te venten, maar qua privacy is dit toch wel een beetje gevaarlijk. De grens tussen persoon en zaak is zeker bij kleinere bedrijven niet goed te trekken en op deze manier kunnen slimme marketeers toch leuke selecties maken.

Waar ik vooral voor waak is dat dit soort dingen zo sluipend infiltreren in ons denken. Op de golf van een stukje vernieuwende techniek worden we enthousiast gemaakt voor weer een stukje afbraak van onze individualiteit. Adressenhandel is langzamerhand voor bijna ieder bedrijf actueel, maar beseft u wel dat uw abonnement op dit of dat blad, uw via de telefoon en VISA bestelde theaterkaartje, uw naam op een garantiekaart etc. etc. ook betekent dat uw naam gewoon op straat ligt. Zakelijk gezien misschien verdedigbaar, maar het is een hellend vlak.

Luc Sala