Openheid in Unix: wie wint erbij?

Wanneer iedereen zich en bloc gaat opstellen achter een bepaald concept, dan begint bij mij de twijfel. Het is leuk dat alles bij alles past, dat `Open' computeren technisch gezien van de grond is gekomen en dat de publieke opinie erin gelooft. Maar er is een onderstroom van twijfel, want in plaats van meer concurrentie is bijvoorbeeld het aantal aanbieders van hardware de afgelopen jaren belangrijk verminderd, onder andere de oorspronkelijke X/Open-initiatiefnemers zijn daar niet echt beter van geworden. Meer standaardisatie leidt tot inperken van de innovatie, het versterkt de status-quo, want iets nieuws invoeren houdt in dat iedereen erachter moet staan, en dat zal niet zo snel gebeuren. Standaardisatie en innovatie werken in dit opzicht tegen elkaar in, en de slinger is op dit moment wat te ver naar de kant van de standaards, van de openheid en de aansluitbaarheid, van meer van hetzelfde!

De ontwikkeling tegenwoordig wordt gemeten in meer MIPS, meer Gigabytes, meer kleur en meer vensters. Wat vorig jaar nog als heel goed functionerend alfanumeriek boekhoudpakket bevredigend draaide, is nu een GUI-gebaseerd accounting package, met koppelingen en WAN-connecties, ingebouwde fax-opties, de toeters en bellen vliegen je om de oren. De basis blijft echter hetzelfde, want een boekhouding is voorlopig nog wel even een kwestie van debet en credit en van rekeningschema's, en in de praktijk is een goede backup-procedure belangrijker dan kleurtjes en vensters. Het is een beetje een mode geworden, alles in venstertjes, en daarbij moeten we liefst nog de visie van Bill Gates volgen, zijn leiding in de manier waarop we data moeten zien accepteren. Dat lijkt open, maar in wezen raken we steeds meer beklemd in voorgekookte denkramen. Er wordt tegenwoordig weer heel traditioneel, om niet te zeggen conventioneel gedacht, de tijd van de grote ontwikkelingen, de nieuwe computervrijheid en de `Electronic Frontier' is bijna voorbij.

Een aantal bezoeken aan `Open' beurzen en `Open Forums', zoals die overal in de wereld worden georganiseerd, zijn wat dat betreft illustratief. Daar zie je de `oude' UNIX-garde eigenlijk nauwelijks meer. De wetenschappers met geitewollen sokken en warrige haardos, ooit het mainstream UNIX-publiek, zijn verdrongen door nette pakken en gladde verkoopjongens. De sfeer van de ontwikkelaars is verdwenen, de programmeerfreaks en in de praktijk gegroeide systeembeheerders, de mannen die allemaal in hun hart nog verliefd waren op die oude PDP's van DEC (dat we nu Digital moeten noemen) en neerkeken op de fabrieksprogrammeurs van de Cobol-bodyshoppers. Waar ze gebleven zijn? Op de NLUUG-bijeenkomsten op de Veluwe komen ze nog, maar op het Open Forum verschuilen ze zich, misschien toch in het nette pak, of zouden ze achter de scheidingswandjes stiekum de zaak toch aan de praat houden?

Voor het front van de troepen paraderen nu de nette mannen, de commerciële vogels die wel tijdig aanvoelden dat het in de PC-wereld mis zou gaan en overstapten op UNIX en Open en multiplatform en multivendor. Niet dat ze hun aanpak echt veranderd hebben, nog steeds dure pakken, dure auto's en weinig wol, maar dat heb je toch ook niet nodig in een wereld waar alles op alles past en technische problemen wel door iemand anders worden opgelost. De façade ziet er goed uit, maar zit er wel iets achter? Je ziet nu langs de snelwegen de resten van ooit zo trotse Nieuwe PC-Rijken te huur staan, maar is er echt wat veranderd nu de Open-Computer generatie dezelfde kant opgaat?

De gesprekken tussen account-mannen en de potentiële kopers, vaak even serieuze en nette mannen met een ambtelijke uitstraling, zijn nog even oppervlakkig en buiten de realiteit als vroeger. Geleuter over contracten en garanties, maar zullen we over vijf jaar niet zien dat bijvoorbeeld de overheids-automatisering dan wel onder UNIX, maar nog net zo krakkemikkig als nu is? Nog steeds weinig vrouwen, en met degenen die zich toch in het circuit weten te werken ben ik niet echt blij, zoals ex-linkse Marjanne Sint met de tegenwoordig populaire techno-fascistische ideeën over doorkoppelen van databanken en efficiënt automatiseren. Is het niet tekenend, iemand die als uitgever nauwelijks iets presteerde en als politiek leidster faalde, moet die zich nu met de overheids-IT bemoeien?

Openheid voorbij hoogtepunt

Openheid heeft goede dingen gebracht, maar ook is de hele computermarkt zo `doorzichtig' geworden, dat een gezonde winst bijna niet meer haalbaar is. Daarmee neemt ook de innovatie af, worden bedrijven defensief in hun beleid en zien we de ontwikkeling dan ook steeds langzamer gaan. Meer MIPS houdt niet in dat we beter of sneller werken, we hebben alleen meer paardekrachten onder de kap. Maar de wielen draaien daardoor misschien alleen maar sneller door de modder.

Luc Sala