Aan de andere kant, ik ken collega bedrijven, waar er jaren gezwoegd is om de mensen eerst aan de computer en dan aan de DTP te krijgen. Zelfs met hele PC Prive projecten blijkt dat een zware klus, de enkeling die Ventura nu beheerst wordt gezien als een soort hacker, niet helemaal normaal dus. Hij hoeft nog net geen witte jas te dragen, maar men ziet hem wel als een tovenaar. In dat soort organisaties lukt het dus veel minder, om via een soort on-the-job training mensen ervan te overtuigen, dat Ventura of Pagemaker eigenlijk niks bijzonders is, iets wat iedereen gewoon gebruikt.
En daarmee is er dus een interessante vraag, in hoeverre helpt de bedrijfscultuur om nieuwe technieken te assimileren. Niet dat we daar nu zo bijzonder in zijn, want ik gebruik nog steeds WordStar 3.3 (voor tekstcreatie echt meer dan voldoende), terwijl de rest van de club fervent WordPerfect gebruiker is (ik vergeet steeds die vingeroefeningen met de functiegoocheltrucs). Maar we zijn niet erg bang voor nieuwe software, er wordt wat geexperimenteerd en niemand kijkt echt op, wanneer er weer eens een ramp gebeurt, een schijf crasht of alles per ongeluk gewist wordt. Dat kan gebeuren, een DEL *.$* wordt gemakkelijk een DEL *.* het overkomt iedereen wel eens, gelukkig hebben we Norton bij de hand. De bedrijfscultuur is dus fout-tolerant, misschien helpt dat. Wanneer mensen fouten kunnen maken, durven ze misschien sneller zelf wat te prutsen met een programma en al doende leert men.
Er is echter meer, wanneer iets als vanzelfsprekend wordt uitgedragen, dat zal een nieuwkomer als het ware betoverd raken door dat gevoel, gewoon gaan zitten en aan de slag gaan. iedereen kent dat bij bijvoorbeeld dBase of een tekstpakket, tegenwoordig gaan we daarvoor niet snel meer naar een cursus. De sociale druk is zodanig, dat men met goed fatsoen niet meer kan zeggen dat je niet weet hoe WordPerfect werkt, dus gaat je maar aan de gang.
Volgens sommigen dringen soortgelijke ervaringen of aangeleerde zaken op een hoger niveau ons collectief bewustzijn binnen. Kinderen van deze tijd leren sneller om te gaan met telefoon, auto, het licht en dus ook computers, omdat het een deel van onze ROM programmering in de hersenen is geworden. We hebben in die visie de ooit in RAM opgeslagen ervaring langzamerhand naar hett ROM niveau overgebracht, waar de meer automatische dingen zijn opgeslagen. Een theoretische verklaring voor dit soort verschijnselen gaat uit van zogenaamde antropomorphische velden, een uitwisseling van informatie zonder aanwijsbaar contact. dat treedt ook bij dieren op, men heeft gemerkt dat wanneer ratten op een plaats iets leren, dat als het ware overslaat op ratten op een totaal andere plaats, waar nooit contact mee is geweest.
Dit soort verklaringen vallen natuurlijk een beetje buiten de traditionele wetenschap, maar voor wat betreft computergebruik valt me wel vaak op, dat we dat inderdaad steeds sneller schijnen te leren. het kostte mij, in de begintijd van DTP, maanden om met de programma's om te gaan, herinner ik me. Maar misschien was ik ook wel erg traag, of werken er bij ons nu alleen maar heel slimme mensen.
Ik weet het niet, maar wanneer een bedrijf per jaar een stevig budget besteedt aan computer-training zouden ze misschien ook eens kunnen kijken naar de bedrijfscultuur. Dat gaat verder dan wat prive PC's, maar heeft te maken met interne organisatie en vooral het scheppen van een soort bewustzijn rond dat PC gebruik. Er zijn in ons land nog geen computer-clowns zoals de in de VS bekende Saint Silicon, maar het zou allemaal best wat lichtvoetiger kunnen. Computer-acceptatie wordt niet lichter door portables aan te schaffen.