Terence McKenna

profeet van de new-age, onderzoeker van de old-age

De Amerikaan Terence McKenna woont in California, maar is ook beheerder van een heel bijzondere botanische tuin in Hawaii, waar uitstervende planten worden bewaard. Hij is tegenwoordig de leider van de psychedelische beweging in de VS, als opvolger van Tim Leary en is bekend als verteller, schrijver, botanicus, profeet van de (natuurlijke) hallucinogene drugs en ontdekker van de Time Wave. Hij komt op 19 mei in het kader van een Europese lezingentoernee naar Nederland.
Als achtergrond volgen hieronder een aantal stukken over en van Terence McKenna.

Boing-Boing interview
Op basis van gesprekken met hem en een interview in bOING-bOING door Mark Frauenfelder is door Luc Sala onderstaande impressie geschreven van deze eigenzinnige space-/aardbewoner met zijn `eschatologie' die is gebaseerd op een mathematisch precies bepaald jaartal, namelijk 2012.

De verovering van nieuwe dimensies
Terence McKenna is langzamerhand voor veel mensen uit de alternatieve hoek een begrip. Zijn karakteristieke en nasale stemgeluid is via bandjes van zijn lezingen wereldwijd een begrip geworden. Toen hij dit jaar ook nog eens met de Engelse band `The Shamen' optrad, werd hij ook het symbool van de revival van de jaren zestig.
Net als Timothy Leary heeft hij het contact met de moderne jeugd in stand weten te houden en past zijn boodschap toch weer helemaal in onze tijd. Zijn boeken, zoals Food of the Gods, gaan over de rol die drugs in alle tijden en alle culturen hebben gespeeld, heel vaak als onderdeel van de spirituele traditie. Terence McKenna is wat dat betreft een expert op het gebied van drugs als Psylocibin, Ahuayasca en DMT. Hij beheert, samen met zijn broer, op Hawaii een botani sche tuin waarin hij zeldzame exemplaren van bedreigde (ook psycho-actieve) planten probeert te bewaren. Hij hecht aan de erkenning van de rol van drugs - en daaronder vallen ook drank, koffie, tabak en chocolade - in de historie en speculeert graag over zijn ervaringen. Zo ziet hij in zijn DMT-ervaringen vormen van communicatie met `andere' werkelijkheden of andere dimen sies, waar wezens of `entities' net zo verbaasd zijn als wij dat we tijdens zo'n trip in hun domein verschijnen.
In de ervaringen met magische paddestoelen herkent hij niet alleen het contact met de `spirits' van de paddestoelen, maar speculeert hij zelfs wat vrijmoedig dat dit soort middelen de manier vor men waarop buitenaardse beschavingen met ons communiceren. Samen met Rupert Sheldrake (van de morfogenetische velden) en Ralph Abrahams (chaos) houdt McKenna de laatste tijd zogenaamde Trilogues, samenspraken, waar dan weer boeken over verschijnen. Maar er is ook een aantal andere boeken van Terence uitgegeven, helaas nog niet in het Nederlands.

Tijdens zijn lezingen/optredens neemt Terence zijn publiek mee naar een andere, wonderlijke en vooral fascinerende wereld in een trance-achtige verteltrant, aangevuld met muziek en beeld materiaal dat van een lezing van hem een echte `trip'maakt.

Archaic Revival is een heel interessant boek. Wat bedoel je als je daarin zegt dat we rond het jaar 2012 voor onszelf onherkenbaar zullen zijn geworden?
De tijd ofwel de mate van verandering gaat steeds sneller, we stevenen af op een soort ineenstorting. Ik geloof dat de meeste mensen het erover eens zullen zijn dat de `tijd' in de loop van de menselijke geschiedenis, of bijvoorbeeld in de twintigste eeuw, of in pakweg de afgelopen twintig maanden, schijnbaar sneller is gaan lopen.
En in plaats van dit fenomeen als triviaal af te doen of als een soort bijkomstigheid van onze beperkte waarneming, neem ik liever aan dat dit een reëel gegeven is, dat de tijd daadwerkelijk sneller loopt. Als je de geschiedenis van ons universum bekijkt, zie je dat dit al heel, heel lang gaande is. Het leven gaat steeds sneller en sneller.

Bedoel je dat in fysieke zin alles sneller verloopt?
Juist. Er was bijvoorbeeld meteen na het ontstaan van ons universum een lange periode waarin niets anders gebeurde dan een algehele afkoeling. De dichtheid en de energie waren zo groot dat er geen moleculen, geen stabiele structuren en zelfs geen atomaire systemen mogelijk waren. Het universum zat heel simpel in elkaar en was voornamelijk heel erg heet. Met de afkoeling werd het complexer. Elke temperatuurdaling maakte nieuwe gebeurtenissen mogelijk die volgden op de voorafgaande ontwikkeling.
Eerst vormen zich bijvoorbeeld elektronen die zich rond kernen groeperen en dan krijg je voor het eerst atomaire wisselwerkingen. Vervolgens koelt het universum verder af en verschijnen er moleculaire processen en verbindingen van geringere sterkte, die alleen bij lagere temperaturen tot stand kunnen komen. Uiteindelijk kunnen zich complexe en veelzijdige structuren vormen.

Maar hoe laat dit alles de tijd sneller lopen?
Het proces van steeds groeiende complexiteit vindt dus overal in de natuur plaats. Je kunt ook zelf wel vaststellen dat het steeds sneller en sneller is gegaan; het heeft heel lang geduurd voordat er leven kwam of voordat alleen al de sterren en de planeten gevormd waren, maar toen er eenmaal leven was, kreeg je een versnelde vermenigvuldiging van vormen. Versneld is dan relatief, we spreken nog altijd over honderden miljoenen jaren.Na de primitieve levensvormen kwamen de lagere dieren en toen de hogere diersoorten, waaronder ook wijzelf. Vervolgens ontwikkelden zich taal, cultuur, schrift en elektronische media.
Elk van deze stappen volgt de andere steeds sneller op. Dat leidt tot de conclusie dat de menselijke geschiedenis (de denkende wezens op deze planeet die tevens in staat waren bijvoorbeeld werktuigen en poëzie te maken) te maken heeft met een soort gevangen zijn of, anders geformuleerd, met een fortuinlijke positionering vlak bij een of andere anomalie, die achter tijd en ruimte ligt. Je zou het je kunnen voorstellen als een soort botsing met een hyperdimensioneel zwart gat. De architectuur van de evolutionaire doorbraak is in elk DNA-molecule op deze aarde gegrift.
Wij, ons universum en alles wat erin zit, worden steeds dichter naar de aanwezigheid van iets toegezogen, een soort fictief eschaton dat ons onafwendbaar trekt. Dat `einde' kunnen we ons niet voorstellen, maar het komt eraan, onafwendbaar als ik de voorafgaande ontwikkeling tenminste juist interpreteer.
Hoe het kon gebeuren dat 50.000 jaar geleden met stront gooiende apen besloten om op de lange reis te gaan naar de space-shuttle en een globaal geïntegreerde economie, naar milieu vervuiling en de hele reutemeteut? 25.000 tot 50.000 jaar geleden werd er een of ander uniek proces in de natuur ontketend en vanaf dat punt ontstond er een ongelofelijke druk in de richting van de symbolische expressie en de culturele consequentie daarvan: de technologie.
Hoewel het erop begint te lijken dat we de limieten van deze planeet hebben bereikt, vertoont het proces zelf geen enkel symptoom van vertraging. Dus, in plaats van het te zien als een soort Apocalyps of als de verzelfstandiging van een of andere verschrikkelijke fout in het menselijk lot, zie ik het liever allemaal als een natuurfenomeen. De menselijke geschiedenis is niet onze fout!

De wereld wordt met stappen en sprongen steeds gekker. Alles beweegt sneller en sneller en het wordt steeds science fiction-achtiger. Er bestaan epidemische ziektes die het menselijke leven mogelijkerwijze kunnen uitroeien, en tegelijkertijd zijn er geruchten over koude fusie en reizen naar de sterren. Ondertussen ontmoeten mensen midden in de nacht kleine rubberachtige wezens in hun kamer of ondergaan rectaal onderzoek. Als je dan ook nog psychedelische drugs, shamaan-planten en dat soort dingen aan deze mix toevoegt en op reis gaat door de architectonische superruimte van onze cultuur, dan merk je dat het kosmische ei behoorlijk aan het kraken is. We hebben de neiging om dat nu, aan het einde van het tweede millennium, `het verval van de westerse beschaving' te noemen.

Wat hebben al deze rare dingen nou met de tijd te maken?
Kijk, als je het analyseert, betekent het dat er allerlei ongewone verbindingen bestaan. Verbindingen tussen dingen die normaliter niet met elkaar verbonden zouden zijn. Dat was bijvoorbeeld ook de waarneming van het surrealisme.
Een andere manier om over de versnelling van de tijd te denken kan ook zijn dat alle grenzen - van tijd en ruimte - beginnen op te lossen en dat alles zich samen begint te voegen tot een soort organisch amoebe-achtig iets dat mens, machine, cultuur, spiritualiteit en materie verbindt en dat zich als een koraal rif om onze planeet uitspreidt.
Om nou niet gek te worden en er `het einde van alles' in te zien, moet je er vooral aan denken dat dit alles niet ongecontroleerd verloopt. Dus dan is natuurlijk de volgende vraag; gecontroleerd waardoor? Ik denk dat het - op een dieper niveau - gecontroleerd wordt door zoiets als de Geest van Gaia.

De Geest van Gaia?
Ja, de planeet is een soort georganiseerde intelligentie. Het is iets heel anders dan wij zijn. Zij heeft 5 à 6 miljard jaren de tijd gehad om een langzaam bewegende geest op te bouwen die uit oceanen en rivieren, uit regenwouden en gletsjers bestaat. Je kunt je eigenlijk nauwelijks een onwaarschijnlijker relatie voorstellen: de technologische aap en de dromende planeet. En toch, aangezien ons bestaan wederzijds afhankelijk is, bestaat er een gevoel van verbondenheid met dit immense, merkwaardige, wijze, oude, neutrale en rare ding, dat net bezig is om uit te zoeken waarom haar dromen zulke nachtmerries zijn en waarom alles zo uit evenwicht is.

Wegsmeltende cultuur
De cultuur is aan het wegsmelten. Het gebeurt gewoon en niemand weet waar het naartoe leidt. Er wordt al gewerkt met computer modellen, waarvan sommige aantonen dat het te laat is. Zelfs als er overal mannen en vrouwen van goede wil zouden opstaan en de zaak zouden gaan controleren, dan zou het, verdomme, toch nog te laat zijn. Ik geloof dat niet! Ik geloof dat hier een of ander groot plan achter zit dat niet van een almachtige God of zo afkomstig is, maar vanuit de biologie. Het is de architectuur van de evolutionaire doorbraak, die in elk DNA-molecule op deze aarde gegrift is.
Het zal gebeuren; de kosmische eierschaal is aan het kraken. De baarmoeder is gescheurd en er is geen andere uitweg dan de reis door het angstaanjagende geboorte-kanaal van de ervaring. De komende dertig jaar zullen je haren laten rijzen, gegarandeerd, want het is nog maar nauwelijks begonnen...

Wij leven nu in de gouden avondschemering van de Westerse beschaving. De lange namiddag van het Cartesiaans rationalisme. Voor ons liggen het falen van de landbouw, plotselinge atmosferische veranderingen, etnische oorlogen, sexueel overdraagbare ziektes, propaganda, superdrugs án een hele hoop goede dingen. Maar het wordt wel de tanden op elkaar zetten om er aan het einde der tijden doorheen te breken, want er is zoveel dat ontketend wil worden... Wat zal gebeuren is dat wij in iets anders zullen veranderen.

We zijn nu bezig om de oorspronkelijke vraag te beantwoorden, namelijk waarom wij in het jaar 2012 voor onszelf onherkenbaar zullen zijn geworden. Dit komt doordat wij niet herkenbaar kunnen blijven án kunnen overleven. Wij apen houden van een goed gevecht, dus nu is het zover. Het gezoen moet nu maar eens afgelopen zijn en de strijd zal wild en woelig worden. Maar we zijn intelligent, we zijn doordouwers.

En wat heeft dat sneller en sneller gaan te betekenen?
Het betekent dat de tijd op een gegeven moment zó snel gaat dat de rest van de toekomst - maar dan ook alles - binnen een paar seconden gebeurd zal zijn. Het lijkt een beetje op de blaasvormige uitbreiding van ruimte en tijd aan het begin van ons universum. Uiteindelijk zal er een samentrekking van ruimte en tijd plaatsvinden, die op het uit elkaar spatten van een zeepbel lijkt. Ik denk dat dit aan de basis ligt van het bekken van aantrekking dat ons naar zich toetrekt en dat ergens in de laatste maanden van 2012 lijkt te liggen.

Hoe ben je op 2012 gekomen?
Nou, dat is een ingewikkeld verhaal met wiskunde, fractals en computerprogramma's, ik heb daar een speciaal computerprogramma voor gemaakt, Time Wave. Het is wel vrij dicht in de buurt nu, toen ik die datum voor het eerst bepaalde was het nog twee keer zo ver weg. Maar als je er op let, lijkt het wel alsof we er nu op afstomen. Aan de andere kant, als je zo'n exponentiële ineenstorting ondergaat, kan het je echt verrassen. Er zal ook wel iemand verrast geweest zijn door de uitbarsting van het universum.

Dus hoe zal 2013 eruit zien?
Dat is ongeveer zoiets vragen als: Hoe moeten wij ons iets voorstellen dat we ons in principe niet kunnen voorstellen? Maar er zijn verschillende mogelijkheden om het te benaderen, om er een model voor op te stellen. Ik denk dat er een soort verovering van dimensies gaande is. De voorafgaande dimensie, waarin je besloten lag, wordt een soort basis- of eenheidsniveau als je het vanuit het nieuwe standpunt bekijkt.
Misschien gaat de cultuur zich naar een soort intellectuele hyperruimte toe ontwikkelen. En dan is er de vraag waar dat zal zijn? In de wimper van een fruitvlieg? Kunnen we zoiets als een virus worden en gewoon in de cumuli van de stratosfeer gaan drijven? Ik weet het niet, maar het is op dit moment ook niet mijn zaak om het te weten. Ik denk dat we door een heleboel heen moeten gaan. Ik geloof dat de mensen het (nog) niet begrijpen. Zoals door het `Firesign Theatre' altijd gezegd werd: Alles wat je weet is fout.
Dat is een heel bevrijdende manier van denken, want als alles wat je weet fout is, dan kunnen ook alle problemen, waarvan jij dacht dat ze onoplosbaar waren, op een andere manier bekeken worden. En er is dan ook een manier om de wereld uit elkaar te halen en weer in elkaar te zetten als iets onherkenbaars.
We moeten hier leren van onze ervaringen. We begrijpen niet echt wat bewustzijn op een dieper niveau eigenlijk inhoudt. Met sommige hallucinogenen zie je ineens mogelijkheden waarin vragen zoals `Leef je?', `Ben je dood?' of `Ben jij jij?' blijkbaar getranscendeerd zijn. Ik denk dat de mensen een heel bekrompen concept hebben van wat er met de realiteit allemaal mogelijk is, dat we dus omgeven zijn door de schrijnende af grond van het onmeetbare en onkenbare en dat niemand weet wat daarbuiten allemaal gaande is...

Vertaling en bewerking: Helene Schnitzer/Kyra Kuitert/L.S.

Voor de PERS:

Nadere informatie via Luc Sala, 020-6273198.

Het is mogelijk deel te nemen aan de insider party in Ruigoord indien u zich tijdig aanmeldt.