Samen of apart: zakendoen en samengaan

De industrie is niet meer wat het geweest is. Normaal gesproken gingen de klanten, de leveranciers en de pers in de slappe zomermaanden vooral lekker op vakantie, aan zaken werd niet zoveel gedaan. In het voorjaar zag het er naar uit, dat er ook dit jaar niet zo veel zou gebeuren, tegen het najaar zou er misschien weer wat actie komen. En dat er deze zomer veel computers verkocht zouden zijn, daar geloof ik niet zo hard in, het is behoorlijk stil aan het verkooppunt, maar er gebeurde des te meer met fusies, samenwerkingen en overnames. Computernieuws haalde deze zomer geregeld de dagbladen, dat komt niet zo erg vaak voor. Maar ja, dat Apple en IBM iets samen hebben, dat Ashton Tate door kleine broer Borland overgenomen gaat worden en dat Philips haar grotere computers opgeeft ten gunste van DEC, dat is niet mis.

De realiteit kwam hard aan, in een paar maanden zijn de verhoudingen in een aantal sektoren fundamenteel veranderd. De grootste concurrenten kwamen bij elkaar, de grootste vrienden dreven uit elkaar, we kunnen gerust spreken van een trendbreuk, al was het maar omdat de computers `for the rest of us' en die voor de blauwe OSM nu toch hetzelfde worden. De Alles-is-anders Show heeft toegeslagen, de posities op de hardware en softwaremarkt zijn stevig door elkaar geschud. De redenen zijn nog steeds niet helemaal duidelijk, achter het rookgordijn van tegenvallende afzet, een slappe economie en meer van dat soort excuses zijn het toch altijd de mannetjes, die het spel bepalen. Oude ruzies worden niet vergeten, en haat en broodnijd speelt in de meeste samenwerkingen en opzetjes mee, vaak wil men niet zozeer zelf sterk worden als wel een ander dwarszitten. Voor Bill Gates is het wat zuur, maar hij heeft zijn hand ook wel wat overspeeld en Microsoft zit nu met heel wat zwarte Pieten, zoals OS/2, Lan Manager, en een bekoelde relatie met IBM. De `vijand' sluit zich aaneen, zoals Novell dat Microsoft's OS- concurrent Digital Research maar inlijfde.

Ook in eigen land is deze zomer niet bepaald rustig geweest, de drama's met de half- en overrijpe conglomeraten zoals HCS en Newtron sierde de beurspagina's, maar dat is nog maar het topje van de ijsberg. Wie neemt wat over, het beursgekonkel tussen de grote spelers lijkt op een bail-out en de kleine aandeelhouders mag zijn verlies slikken. Wie aandelen kocht in hi-tech bedrijven en bedrijfjes in de afgelopen jaren heeft het niet getroffen, en de zakkenvullers die nu zielig doen over de teleurgang van hun bedrijf hebben al lang kassa gemaakt.

Heel wat computerbedrijven raakten in serieuze moeilijkheden, en dat werd alleen maar erger toen de banken daarom hun kredietparaplu's bij de overblijvers ook maar weg gingen halen. Door de concentratie in het bankwezen kunnen de grootbanken dat vrijwel ongestraft doen, er is geen alternatief meer, en dus geen concurrentie, wanneer ABN/Amro of NMB/Postbank samen één lijn trekken dan kan het MKB het wel vergeten. Daar zit een les in voor degenen, die zo blij zijn met de concentratietendens in de computerindustrie, monopolies worden tenslotte door de klant duur betaald. Het kan even duren, maar de huidige lage prijzen voor OS/2, Windows 3.0, Apple's System 7 en andere systeemsoftware komen nooit meer terug. Dat zien we ook aan Novell, dat heeft nu met een voorspoedige IBM wind in de rug de prijzen ook aardig verhoogd.

De politieke spelletjes van het afgelopen jaar zijn wel wat duidelijker geworden. De grote verrasingen zoals het ACE initiatief waren niet de strategische oplossingen die men er van maakte, maar gewoon ordinaire verdedigingstaktieken en pogingen om verwarring te zaaien. Microsoft speelde daar een rol in, maar ook bedrijven als DEC en Compaq moeten een idee gehad hebben van de IBM/Apple plannen. Een aantal bedrijven koos eieren voor het geld, zoals Wang en Philips. Wang gaat IBM hardware (RS6000) verkopen, en Philips verkocht uit aan DEC. Dat is wel jammer, Nederland raakt haar plaatsje in rij der hi-tech naties steeds meer kwijt. Philips-man Wisse Dekker, die maar steeds over Europese samenwerking en nieuwe initiatieven praat, maar dat in eigen huis niet meer voor elkaar krijgt is daarmee zijn recht van spreken over de grote lijnen van de industriele politiek eigenlijk wel kwijtgeraakt. Sinds hij aan het roer van de vroegere Gloeilampenfabriek stond is het niet meer echt goed gegaan, al werden daar andere zondebokken voor gevonden. De diepgang ontbreekt, de eredoctorale roerganger doet het beter voor zijn eigen status en PR dan voor het bedrijf waar hij voor staat. Philips is niet alleen zijn technische speerpunten kwijt, maar put geen inspiratie meer uit zijn sterke kanten, zijn internationale distributiekracht, zijn brede middenkader, de handelsgeest en de produktie- spreiding. Laten we hopen dat men met de PC's tenminste nog iets zal presteren, huis-, tuin-, en keuken-PC's moeten goedkoop gemaakt en efficiënt gedistribueerd en verkocht worden, dat zijn toch de gloeilampjes van het informatie-tijdperk.

Luc Sala